- Gönül Nerede?

Gönül Nerede?

Gönül Nerede?

Dînî ve edebî kültürümüzde büyük öneme sahip olan “Gönül”, Türkçemizin zengin mânâlı kelimelerinden biridir.
Gönül, insanın duygu merkezidir. Gönül bir irfan hazinesidir.
Gönül bir kitaptır, gerçek aşk hikayesi bu kitaptan okunur.
Bunun için gönlü aşk ile doldurmak gerekir.

“Gerçekten de Allah; sûretlerinize, mallarınıza bakmaz; fakat ancak gönüllerinize ve amellerinize bakar.” (1)

hadisinde bildirildiği gibi insandaki gönül, Cenab-ı Hakk’ın kendisini görmek için baktığı bir aynadır.
Hz. Mevlana bu hususu bir hikaye ile anlatır:
Hz. Yusuf’un bir arkadaşı yolculuktan döner. Hz. Yusuf sorar:
“Bana ne hediye getirdin?”

Arkadaşı cevap verir: “Sende olmayan ne var ki? Senin neye ihtiyacın olabilir? Ama senden daha güzel birisi olmadığından; yüzünü seyretmen için sana bir ayna getirdim.”

Cenab-ı Hakk’ın da her şeyi var-dır, hiçbir şeye ihtiyacı yoktur. Kul, Allah’ın huzuruna orada kendisini görmesi için parlak bir ayna, ya-ni temiz bir gönül götürmelidir.
Fihi Mâfîh, 285

“O günde ne mal ne evlat fay-da vermez. Allah’a temiz bir kalple gelenler o günde (kurtuluşa erer).”
26 Şuarâ, 88- 89

Şairin ifadesiyle:

“Sanma ey Hâce, kim senden zer u sîm(altın, gümüş)isterler
Yevme lâ yenfe’u(hiçbir şeyin fayda vermediği) da kalb-i selim isterler.”

Hz. Mevlana’ya göre mülkün sahibi olan Cenab-ı Hak mahşer günü insanlara, “Kıyamet günü için bir armağanınız var mı? Sizi nasıl yarattıysak öyle azıksız olarak eliniz boş mu geldiniz?” diye soracak ve ne istediğini şöyle belirtecek:

“Benim kıymet verdiğim ve baktığım şey ne düzgün konuşma, ne kılık kıyafet ve ne de mal mülktür. Ben insanın kalp güzelliğine ve halinin düzgün olup olmadığına bakarım. Hakk’a götürülecek en iyi hediye; tertemiz bir gönüldür.”
Hz. Mevlânâ gönülden bahsederken yine;

“Kâbe, Hz. İbrahim tarafından yapılmıştır. Gönül ise yüce ve büyük Allah’ın nazargâhıdır.” demiştir.

Tasavvufî eserlerde gönlün Kâbe’ye teşbihi(benzetmesi)ne çok sık rastlanır.

Bu husus, zübde-i kâinat (kâinatın özü) olan insandaki kalbin kâinat içindeki Kâbe’nin mevkiine benzemesinden dolayıdır.

Hz. Ömer (r.a.) bir gün Kâbe’ye bakıp şöyle buyurmuştur:
“Sen ne büyüksün, senin şanın ne yücedir. Lakin müminin Allah katındaki şerefi ise senden daha yücedir.” (2)

“Cenab-ı Hak, görünen, bilinen sûret Kâbe’sini tavaf etmeyi, masiyetten temizlenmiş, arınmış bir gönül Kâbe’si elde edesin diye sana farz kılmıştır.” der, Hz. Mevlânâ.
Yunus Emre de şöyle seslenir:
“Gönül Çalab’ın tahtı, Çalap gönüle baktı.
İki cihan bedbahtı, her kim gönül yıkar ise.
Sufiler, kalbin hakka mahal oluşuyla ilgili görüşlerini şöyle kudsî hadise dayandırırlar:
“Ben, yere göğe sığmam, ancak mü’min kulumun kalbine, gönlüne sığarım.” (3)
İsmail Hakkı Bursevî de bunu şöyle ifade eder.
“Dil beyt-i Hüdâdır, ânı pâkey-le sivâdan
Kasrına nüzul eyleye Rahman gecelerde.”

“Bir gönül ki, Dosttan, Dost talebinden hâli (boş) dir, o ızdırap ve sıkıntıdan kurtulamaz!

Bir baş ki onda Dost sevgisi yoktur; o başta öz ve mana arama!

Zira o baş, bir post ve deriden ibarettir.”
diyen Hz. Mevlana, bir gün Konya çarşısından yankılanan bir sesle irkilir.
Bu ses, “Dil küüüü! Dil küüüü!” diye yankılanmaktadır.
Ses, tilki derisi satan bir köylüye aittir.

Kendi şivesine göre tilki yerine “dilkü” demektedir.
Mevlânâ, “dilkü” kelimesini, “dil kü” mânâsına alarak heyecanlanır.

Çünkü “dil ku”, “Gönül nerede?” demektir.
Evet, gönül nerede?

NELER YAPILMALIDIR?

1. Gönül evimizi her türlü maddî – manevî pislikten temizlemeliyiz.

Hz. Mevlânâ: “Gönül; sisten, kirden temizlenirse, Hak güneşinin nuru orada parıldar.” ifadesinde Hakk’ın sevgisine mahzar olmak için ; hırs, kin, riya, yalan, kibir, kıskançlık gibi duygulara ve maddiyata, geçici dünya nimetlerine olan düşkünlüğe gönülde yer vermemek hususunda bizleri uyarır. Zira gönül, iman ve sevgi için yaratılmış bir yapıdır.

“Sür çıkar ağyarı (başka şeyleri) dilden (gönülden) ta ki tecellî ide Hakk, Padişah girmez saraya hâne mâmur olmadan.”

Öyleyse gönül evini temizlemeli, temiz tutmalıyız. Zira Yunus’un ifadesiyle;

“Temiz et gönül evini,
Yâr gelecek kondurmaya.”

2. Gönülle   ilgili üzerinde durulan bir başka husus da, Allah sevgisi için yaratılmış bu kutsal mekana zarar vermenin, gönül kırmanın, insanları incitmenin ne kadar kötü olduğudur.

Yunus Emre’nin: “Bir kez gönül kırdın ise bu kıldığın namaz değil.” ifadesinin bir benzerini Hz. Mevlânâ şöyle dile getirir:

“Ahmaklar, mescide (secde edilen yer) hürmet gösterirken, secde edenin kalbini kırmaya çalışırlar.”

“Evler yıkılır, köyler olur hâk ile yeksân,
Viran yeri, birkaç yıla varmaz onarırlar,
Yalnız şu gönül mülkü harap olmaya görsün,
Tamire yetmez onu dünyada asırlar.”

Faruk Nafiz
Dadaloğlu ne güzel söylemiş:
“Gönülden gönüle yol gider derler,
Onu sürdürmeye hoşça can gerek.”
Öyleyse gönülden gönüle giden yolu bilmeli, bulmalı, gönül almayı, gönül kazanmayı, gönül yapmayı iyi bilmeliyiz.
Gönül vermedikçe gönül bulamayacağımızı unutmamalıyız.
Zira kalp kalbe karşıdır.
Sesin dağda yankı yapması gibidir. Ne söylerseniz aynısını duyarsınız.
3. Dış temizliği gibi iç temizliğine, gönül temizliğine de önem vermeliyiz.
İslam fıkhına göre kör kişinin imamlığı mekruhtur.
Zira kör pisliklerden sakınamaz, zahirdeki pisliklere bulaşır.

Kalp gözü kör olanların ise pisliği içtedir, görülmez, onun için çok tehlikelidir. Hz. Mevlânâ: “Zahirî (dıştaki, görünen) pislik suyla temizlenir. Ya Bâtınî (içteki, gönüldeki) pislik? Onu da göz yaşı temizler.”der.
Akıl ve maneviyat körlüğü de, bir çeşit maddi körlük gibidir. Mânâ körlüğünden, manevi pisliklerden basiretle, firasetle korunabiliriz.
Öyleyse gönül gözümüzü açacak basiret,bilgi ve firasete sahip olmaya bakmalıyız. “Gerçek âmâ, baş gözü görmeyen değil, asıl âmâ kalp gözü görmeyendir.” (4)

“Gönlünü dünyaya veren, bir parça ekmeğe imanını satan gibidir.
Dünyaya bağlanan insan, âleme sultan olsa da gerçekte ölüdür.”
Hz. Mevlânâ, İnsan kirli elbiseyle toplum içine çıkamaz. Diyelim ki pislik bulaştığında elbiseyi temizlemek için suyla yıkamak yeterlidir.
Peki ama, şayet kirli olan içimizse ne yapmalı?
Demek ki onu yıkayan başka bir su lazım.
“Kara balçıkta (bataklıkta) da su vardır ama o suyla abdest alınmaz.

O da su ama çamurlu.
Saf olmayan gönüle de gönül denmez. Su balçıktan kurtulunca temizlenir de bir işe yarar; gider denize kavuşur. Bu böyle olduğu gibi gönül de ancak kirlerinden arınırsa işe yarar. Ancak böyle saflaşan gönüle Cenab-ı Hak nazar   eder.”
Günümüzde zahiri süslenme bakımından çok gayretli olduğumuzda hiç şüphe yok. Görüntüye büyük önem veriyor, üstümüze başımıza, kılık kıyafetimize büyük paralar harcıyoruz. Güzel görünmek için neler yapıyoruz neler?

Peki ama, bizim güzelleştirmekle sorumlu olduğumuz bir de iç dünyamız yok mu? Beden güzelliği yanında kalp ve ruh güzelliğin-den sorumlu değil miyiz?

“Ey kardeş, seni insan yapan tarafın ruhu, kalbin, fikrin ve düşüncendir; geri kalan kısmın kemik, et ve kıldan ibarettir. Düşüncen gül ise, sen gül bahçesisin, dikense külhanı doldurursun (ateş ocağına odun olur yanarsın) Gül suyu isen göğüs ve başlara sürülürsün, sidik olursan yerin mâlum.” (Hz. Mevlânâ)

İçimiz de dışımız da temiz olmalı.
Zira temiz olanlar Cennet ve Cemalullah’a lâyıktır.
“Bu âdem dedikleri
El, ayakla baş değil.
Âdem manaya derler,
Sureti ile kaş değil.”

Kaygusuz Abdal.

Hz. Peygamber (): “Vücutta bir et parçası vardır, o sağ-lam olursa bütün vücut sağlam olur, o bozulursa bütün vücut bozuk olur. O et parçası kalptir.” (5) buyuruyor.
Öyleyse gönül evimizi, kalbimizi asla ihmal etmeyelim. Unutmayalım ki, maddî hastalıkların da manevî hastalıkların da en tehlikelisi kalp hastalığıdır. “Şüphesiz insanoğlunun kalbi, kaynayan tencereden daha çok değişkendir. (6)

“Rabbimiz! Bizi hidayete erdirdikten sonra kalplerimizi saptırma! Katından bize rahmet ver. Şüphesiz sen pek çok bağışlayansın.”(3 Âli İmran, 8 )
Hz. Ebubekir (r.a.), irtidat edenlerin (dinden dönenlerin) sıkıntılı durumları baş gösterdiğinde akşam namazlarında bu ayeti çok okurdu.(7)
Ümmü Seleme (r.anha) annemiz anlatır: “Hz. Peygamberin en çok yaptığı dua: “Ey kalpleri evirip çeviren! Kalbime dinin üzere sebat ver.”idi.(8)

4. Gönül   fethetme seferberliği başlatalım. Kalp kalbe karşıdır. Sevmeyen sevilmez. Gönlümüzü geniş tutalım, gönül kapılarımızı lâyık olanlara açalım. Gönül adamı olalım, gönül adamları yetiştirmeye öncelik verelim.

5. Gönülsüz   yenen aş, ya karın ağrıtır ya baş. Gönülsüz, istemeyerek yapılan işlerden hayır gelmez. İstenen sonuca ulaşabilmek için her işe dört elle sarılmalı, istekle ve şevkle yapmak gerekir.

Gönül devreden çıkınca buz gibi, duvar gibi olduk.
Yapılan hizmetlerden ve işlerden zevk alınmıyor.
Öyleyse tekrar gönlü devreye koyarak hizmetlerimize dört elle sarılmalıyız.

Kalb-i selim’in üç vasfı vardır:
a) İncitmeyen bir kalp,
b) İncinmeyen bir kalp,
c) İyiliği Allah’ın rızası için yapıp karşılığını beklemeyen bir kalp…

Öyleyse tekrar soralım:

GÖNÜL NEREDE?

Kaynaklar:
1. Müslim, Birr 33. İbni Mâce, Zühd 9.
Ahmed, Müsned, 2/285 539.
2. Tirmizi, Birr 85.
3. Aclunî, Keşfü’l Hafa, 2/255. Gazali, İhya, 3/127.
4. Münavi, Feyzul Kadir, 5/ 355.
5. Buhari, İman 39. Müslim, Müsakat 107.
Ebu Dâvûd, Büyu 3. İbni Mâce, Fiten 14.
6. Ahmed, age, 6/4
7. Kurtubi, El Camiul Ahkamil Kur’an, 4/112.
8. Tirmizi, Daavat 89.


ANASAYFA	HZ.MUHAMMED	KÜLTÜR SANAT	MAKALE VE DENEMELER	İSLAMİ BÖLÜM	YAZI ATÖLYESİ	E-KİTAP	ZİYARETÇİ DEF.	MOZİLLA FİREFOX